De relevantie van de epistemologische en metafysische vraag

Ook heden ten dage zijn is de relevantie van de vraag naar de virtualiteit van de realiteit maar al te relevant. Denk bijvoorbeeld aan de invloed van de massamedia, aan het ontstaan van de informatieluchtbel in netwerken en het aan belang winnen van vals nieuws in sociale media. De vraag die in The Matrix door Morpheus aan Neo wordt gesteld: "What is real? How do you define real?" is nog steeds uitermate belangrijk, alleen is de metafysische laag (om het met Kant te formuleren, de vraag naar het "Ding an Sich") wellicht wat minder prominent geworden. In de komende lessen gaan we op een selectie van moderne denkers in die iets over de virtualiteit van de realiteit te vertellen hebben.

Tegen absoluut logisch scepticisme

De eerste denker die we in deze context bespreken, Hilary Putnam, probeert de vraag van Plato, maar ook de probleemstelling van The Matrix als onzinnig van de hand te doen. Zoals zal blijken bij een nadere beschouwing, is dit wellicht niet zo eenvoudig als hij zelf voorstelt.

"Nieuwe Platonisten"

Een tweede categorie denkers zal zich concentreren op het feit dat onze kennis altijd historisch bepaald is. Of het nu ons wereldbeeld, onze kennis, de wetenschap of de cultuur is, elk van deze aspecten bepaald mee wat waar en waardevol is. In veel gevallen kunnen wij niet buiten deze kaders treden. In die zin zou je kunnen zeggen dat we altijd in één of ander grot vertoeven. Deze denkers bouwen niet echt verder op de geschriften of het gedachtengoed van Kant, maar zij nemen wel één van de centrale categrorieën in zijn denken over, namelijk dat wereld niet is zoals hij op het eerst zicht lijkt te zijn.

"Opgewaardeerde Kantianen"

De derde categorie denkers in deze context, kan je op een bepaalde manier hedendaagse, zij het wat vreemde Kantianen noemen. Wat beide denkers die we hier bespreken gemeenschappelijk hebben met Kant is het idee dat onze wereld door ons verstand en onze zintuigen, is voorgevormd. Beide denkers zien de media als een veruitwendiging van ons denken en onze zintuigen, waardoor we als het ware in onze eigen gemeenschappelijk geformatteerde wereld leven zonder mogelijkheid om ons nog op de "echte" wereld te richten.

Aan de hand van al deze denkers blijkt dat de vraag naar de werkelijkheid door heel wat actuele problemen nog steeds relevant blijkt.