🟦🟦🟦⬜⬜⬜⬜⬜⬜⬜⬜⬜⬜⬜⬜⬜⬜⬜⬜⬜⬜⬜⬜⬜⬜⬜🏅

Lees hieronder welke 2 soorten directe instructie we onderscheiden.

🔵 Opstart

🔵 Directe instructie (1/2)

⚪ Fase 1

⚪ Fase 2

⚪ Fase 3

⚪ Fase 4

⚪ Fase 5

⚪ Fase 6

⚪ Fase 7

⚪ Fase 8

⚪ De technieken

⚪ Afronding

Directe instructie

Directe instructie is een gestructureerde lesmethode waarbij de leerkracht strategieën aanleert door ze expliciet te verwoorden en voor te doen. Het doel is om leerlingen te helpen nieuwe kennis en vaardigheden op te bouwen en te verfijnen. Deze aanpak biedt duidelijke uitleg, stapsgewijze begeleiding en veel oefenkansen, waardoor leerlingen beter begrijpen en toepassen wat ze leren. Onderzoek toont aan dat directe instructie leidt tot betere leerresultaten en minder verwarring. Door zowel impliciete als expliciete instructie toe te passen, kunnen leerkrachten inspelen op verschillende leerbehoeften en het niveau van de leerlingen.

We onderscheiden twee soorten directe instructie:

1. Impliciete directe instructie

De leerkracht demonstreert een strategie zonder expliciet uit te leggen hoe of waarom het werkt. De nadrukt ligt op het voordoen en verbaliseren, zodat leerlingen de strategie indirect overnemen. De leerkracht staat als het ware model.

Even een voorbeeld uit een les begrijpend lezen: de signaalwoorden.

Tijdens een les begrijpend lezen leest de leerkracht een tekst hardop voor en denkt daarbij hardop na. Ze zegt: "Ik zie hier het woordje 'dus'. Dat betekent dat wat hierna komt, een gevolg is. Ik begrijp nu dat de schrijver uitlegt waarom iets gebeurt." Terwijl ze verder leest, merkt ze ook andere signaalwoorden op en zegt: "Hier staat 'maar'. Dat geeft een tegenstelling aan. Dit deel van de tekst vertelt iets wat niet hetzelfde is als wat hiervoor stond." De leerlingen luisteren en observeren hoe de leerkracht de tekst analyseert.
Er is geen expliciete uitleg over hoe de leerlingen zelf signaalwoorden kunnen herkennen of gebruiken; de nadruk ligt op het modelgedrag van de leerkracht.

2. Expliciete directe instructie

De leerkracht doet niet alleen voor en denkt hardop, maar legt ook duidelijk en systematisch uit hoe en waarom de strategie werkt. De leerkracht staat dus model, maar expliciteert ook de oplossingsstrategieën. Hij maakt ook duidelijk aan de leerlingen wanneer ze deze strategie in andere contexten kunnen inzetten.

We gaan even terug naar het voorbeeld:

Tijdens diezelfde les begrijpend lezen introduceert de leerkracht de les door te zeggen: "Vandaag leren we hoe we signaalwoorden kunnen herkennen en gebruiken om een tekst beter te begrijpen. Telkens wanneer je een nieuwe tekst moet lezen, is het belangrijk aandacht te hebben voor deze signaalwoorden om de betekenis van de tekst te achterhalen." Ze schrijft een tabel op het bord met signaalwoorden, zoals 'dus', 'maar', en 'omdat', en legt uit welke functie elk woord heeft, bijvoorbeeld 'oorzaak-gevolg' of 'tegenstelling'. Vervolgens leest ze een tekst hardop voor en denkt daarbij hardop na: "Ik zie hier het woordje 'maar'. Dat geeft een tegenstelling aan. Laten we kijken wat ervoor en erna staat om te begrijpen wat er precies wordt tegengesproken." Na het voordoen geeft de leerkracht de leerlingen een tekst waarin ze signaalwoorden moeten onderstrepen en hun functie benoemen. De leerlingen passen de strategie toe met begeleiding van de leerkracht.

Ongetwijfeld klinken beide voorbeelden je herkenbaar in de oren. Uit onderzoek blijkt echter dat leraren wel frequent impliciete directe instructie toepassen, maar expliciete directe instructie slechts beperkt aandacht krijgt. Meer nog: als leraar overschatten we vaak de hoeveelheid expliciete directe instructie in onze klaspraktijk. Bij een eerste aanbrengles leggen we spontaan de nadruk op hoe, waarom en wanneer een strategie werkt. In vervolglessen gaan we er blijkbaar soms onbewust vanuit dat leerlingen al goed inzien hoe, waarom en wanneer ze een strategie moeten gebruiken, waardoor de nadruk vooral ligt op het modelleren (= impliciete directe instructie). Toch blijkt uit onderzoek dat vooral de expliciete directe instructie heel krachtig is. Doordat leerlingen zich nog op een beginnersniveau bevinden, hebben ze nood aan veel herhaling en systematische uitleg over de strategie om de transfer naar verschillende situaties te maken.

In deze e-course zoomen we in op de expliciete directe instructie, ofwel EDI.