🟦🟦🟦🟦🟦🟦🟦🟦🟦🟦🟦🟦🟦🟦🟦🟦⬜⬜⬜⬜⬜⬜🏅

We haalden het eerder al aan bij de methodieken, maar gaan nu dieper in op zelfevaluatie en peerfeedback. Door leerlingen zelf te laten ontdekken waar en hoe ze hun werk kunnen verbeteren, versterk je hun autonomie en verantwoordelijkheid in het leerproces. Tegelijk zorgt dit voor een tijdsefficiënte manier van verbeteren voor de leerkracht. Uiteraard blijft ook jouw feedback essentieel: als leerkracht herken je fouten en misvattingen vaak sneller en nauwkeuriger dan je leerlingen. In wat volgt verduidelijken we hoe je op een effectieve manier aan de slag kunt met zelf- en peerfeedback.

🔵 Opstart

🔵 Feedback in de klas

🔵 Feedbackmethodieken (3/4)

⚪ Feedbackgesprekken

⚪ Feedbackcultuur

⚪ Afronding

Hieronder vind je een toelichting bij de begrippen zelfevaluatie en peerfeedback. Je leest hoe deze vormen van feedback zinvol kunnen zijn en welke valkuilen er zijn.

Definitie

Zelfevaluatie

Bij zelfevaluatie denken leerlingen na over de juistheid en de kwaliteit van hun werk en hun leerproces. Ze kunnen zichzelf van feedback voorzien door te beschrijven wat goed loopt en welke vervolgstappen ze kunnen zetten.

Peerfeedback

Bij peerfeedback bekijken leerlingen elkaars werk en beoordelen ze de juistheid en de kwaliteit. Ze voorzien een medeleerling van feedback door te beschrijven wat juist is, wat goed loopt en wat nog verbeterd kan worden. Door het vergelijken van elkaars werk, leren ze van elkaar en kunnen ze elkaar advies en tips geven.

Maar kunnen leerlingen wel inschatten of ze goed bezig zijn?

Het klopt dat leerlingen zichzelf vaak minder goed kunnen inschatten dan de leerkracht. Leerlingen met weinig ervaring of voorkennis hebben de neiging zichzelf te overschatten, terwijl meer ervaren leerlingen zich soms net onderschatten. Dit fenomeen staat bekend als het Dunning-Kruger-effect en klinkt je vast bekend in de oren wanneer je na een les vraagt: "Heeft iedereen het begrepen?" en een unaniem "Ja" te horen krijgt.

Toch loont het de moeite om in te zetten op zelfevaluatie en peerfeedback. Leerlingen leren zo om hun eigen werk kritischer en accurater te beoordelen. Als leerkracht neem je hierbij een begeleidende rol op: je volgt het proces op en stuurt bij waar nodig. Zo voorkom je dat de toegenomen autonomie leidt tot fouten of misconcepties met een averechts effect.

Wanneer je bewust werkt met een mix van zelfevaluatie, peerfeedback en gerichte feedback van de leerkracht, komen leerlingen op meerdere manieren in contact met fouten en verbeterkansen. Zo krijgen ze een duidelijker beeld van hun aanpak, prestaties en eventuele kennishiaten.

Wanneer & hoe hierop inzetten?

Bij eenvoudige taken kunnen leerlingen vaak zelf ontdekken waar ze fouten hebben gemaakt. Dit vergroot hun verantwoordelijkheid voor hun eigen werk. Maak met hen de afspraak dat ze hun taak pas mogen indienen wanneer die voldoet aan de basischecks of succescriteria. Zo vindt de eerste leerkans al plaats vóór jij het werk nakijkt, waardoor je gerichter feedback kunt geven.

Voor zelfevaluatie gebruik je een correctiesleutel, checklist of antwoordmodel dat verwijst naar de succescriteria. Bij peerfeedback kun je leerlingen in duo’s elkaars werk laten bekijken. Door te overleggen over overeenkomsten en verschillen, stimuleren ze elkaars denkproces en komen ze samen tot verbeteringen – een erg waardevolle vorm van interactie.

Denk na over een aantal klassikale regels over hoe er verbeterd wordt, bijvoorbeeld:

kleine fouten doorstrepen, een oefening met meer dan 3 fouten komen tonen aan de leerkrachten.
Laat de leerling een verslag uitbrengen over zijn prestatie. Je kan bv. een aandachtspunt voor zichzelf laten formuleren, een notitie laten maken in het groeischrift, visueel laten maken welke doelen ze al onder de knie hebben door bv. in te kleuren op een as…

Soorten fouten leren herkennen

Fisher & Frey (2009), bekend van onder andere het GRRIM-model en close reading, vestigen de aandacht op het belang van foutenanalyses. Zij onderscheiden verschillende soorten fouten, die leerlingen kunnen helpen om hun eigen fouten te markeren en te categoriseren. Door fouten bewust te markeren en in te delen in categorieën, krijgen leerlingen meer inzicht in hun leerproces. Stimuleer leerlingen ook om te reflecteren op hun eigen aanpak, met behulp van gerichte vragen zoals: Heb ik genoeg geoefend? Begreep ik de taak? Heb ik dit goed aangepakt?

Je kunt hierbij gebruikmaken van een uitgewerkt model dat je aan de leerlingen aanreikt. Er is een printversie beschikbaar, die je kunt aanpassen aan je eigen klaspraktijk. Je kan dit model vereenvoudigen om deze toe te passen bij jongere leerlingen of opsplitsen voor verschillende soorten opdrachten.

Lees in deze bijlage van de Teamgids effectieve feedback (SLO, z.d.) wat experts nog meer schrijven over zelfevaluatie.