🟦🟦🟦🟦🟦⬜⬜⬜⬜⬜⬜⬜⬜⬜⬜⬜⬜⬜⬜⬜🏅

Hoe kan je de deze cognitieve strategieën herhalen inzetten om effectief leren te bevorderen?

🔵Opstart

🔵Cognitie (2/5)

⚪Metacognitie

⚪Motivatie

⚪Bevorderen van ZRL

⚪Afronding

Oppervlakkige cognitieve leerstrategieën

Herhalen als leerstrategie in de klas

Bij herhalen wordt de leerstof letterlijk (al dan niet hardop) herhaald, meermaals gelezen of overgeschreven. Hoewel herhalen vaak resulteert in een oppervlakkige verwerking van de informatie, blijft het een belangrijke strategie tijdens het leren.

De onthoudcurve van Hermann Ebbinghaus toont aan dat herhaling een cruciale rol speelt in het duurzaam verankeren van kennis in het geheugen. Elke herhaling zorgt ervoor dat informatie beter geïntegreerd wordt in de bestaande kennis én langer toegankelijk blijft. Waar nieuw geleerde informatie zonder herhaling snel vervaagt, wordt het vasthouden van kennis bij herhaalde verwerking steeds sterker. Hoe vaker een leerling met de leerstof aan de slag gaat, hoe minder inspanning er nodig is om deze later opnieuw op te halen uit het geheugen én hoe lager de belasting van het werkgeheugen wordt. Dit zie je bijvoorbeeld heel mooi bij maaltafels. Veelvuldige herhaling zorgt ervoor dat je de tafel steeds beter onthoudt, sneller kan ophalen uit het geheugen én je de maaltafels ook eenvoudiger kan gebruiken binnen complexere wiskundige berekeningen.

Uit onderzoek blijkt dat veel leerlingen zich beperken tot het herhalen van leerstof, maar niet gebruik maken van meer diepgaande leerstrategieën zoals samenvatten of nieuwe informatie linken aan bestaande kennis. Toch blijft het belangrijk om zowel diepgaandere strategieën (zie verder) als oppervlakkige strategieën aan te leren, zodat leerlingen een brede waaier aan vaardigheden hebben die ze gericht kunnen inzetten tijdens het verwerken van informatie. Bijvoorbeeld: het meermaals herhalen van inhouden uit een tekst rond natuurrampen zal enkel effectief zijn indien de leerling ook in staat was de hoofd- en bijzaken te onderscheiden, de tekst in eigen woorden te parafraseren, enz.

afbeelding (1).png

Figuur: De vergeetcurve volgens Hermann Ebbinghaus (1885/1913)

Ontdek hoe meester Sam en juf Esma herhalen en herlezen inzetten als leerstrategie:

In het 3de leerjaar van Meester Sam gaan de leerlingen elke week aan de slag met een nieuwe tekst. Die tekst komt een hele week aan bod en wordt op verschillende manieren tijdens de lessen betrokken. Deze week werken ze met de tekst 'Zonsverduistering of zonneclips' (een fragment uit Peter Goes, De zon, Lannoo, 2021).
Meester Sam zet in het begin van de week de oppervlakkige leerstrategieën herhalen en herlezen in:

Eerste voorleesronde: Tijdens de eerste kennismaking met de tekst leest de meester de tekst voor aan de leerlingen.
Tweede voorleesronde met meelezen: Vervolgens krijgen de leerlingen de tekst in handen en lezen ze mee, terwijl meester Sam de tekst voorleest. Gedurende deze ronde stopt meester Sam regelmatig om moeilijke woorden op het bord te schrijven. Deze woorden worden samen besproken en uitgelegd, zodat de leerlingen een beter begrip krijgen van de tekst. Meester Sam modelleert zo het belang van het monitoren van tekstbegrip, het herlezen bij moeilijkheden en het parafraseren van de tekst in eigen woorden.
Derde herleesronde in tweetallen: Na de uitleg van de moeilijke woorden lezen de leerlingen de tekst een derde keer, ditmaal in tweetallen. Ze krijgen de opdracht om de moeilijke woorden, die eerder besproken zijn, aan te duiden. Andere woorden die ze moeilijk vinden of niet begrijpen, dienen ze ook in kleur te markeren.

Gedurende de week wordt de tekst meermaals herlezen en worden de moeilijke woorden herhaald. Deze worden gelinkt aan voorkennis van de leerlingen en diepgaand begrip wordt gestimuleerd door extra informatie op te zoeken, afbeeldingen te betrekken, enz.

Door de tekst meerdere keren te herleiden en te herhalen, krijgen de leerlingen een dieper begrip van de inhoud en kunnen ze de moeilijke woorden beter onthouden en integreren in hun bestaande kennis.

Juf Esma gebruikt in het 5de leerjaar een handige methodiek om nieuwe woorden te onthouden. Elke dag introduceert ze een 'Woord van de Dag'. De leerlingen denken bij de introductie van het woord in duo's of groepjes na over de betekenis. Daarna legt juf Esma het woord kort uit en krijgt dit woord gedurende de rest van de week aandacht door dit regelmatig te herhalen. Juf Esma gaat aan de slag op een speelse manier om de leerlingen te enthousiasmeren.

Dankzij deze methodiek kunnen de leerlingen de nieuwe woorden beter onthouden. Ze leren het woord in verschillende contexten kennen én de leerkracht zorgt er zo ook voor dat minder alledaagse woorden toegevoegd worden aan de woordenschat van de leerlingen.

Naast herhalen en herlezen zijn er verschillende trucjes die leerlingen kunnen helpen bij het onthouden. Denk hierbij aan ezelsbruggetjes, chunking of het gebruik van visuele hulpmiddelen. Hoewel deze technieken misschien vanzelfsprekend lijken voor jou als leerkracht, zijn ze vaak niet gekend door leerlingen.
Moedig leerlingen aan om deze technieken uit te proberen door ze in de klas te modeleren en te introduceren, bijvoorbeeld met een "goochelhoed met studietrucs". Zo leren ze op speelse manier hun arsenaal aan cognitieve leerstrategieën uitbreiden, ontdekken ze hoe ze effectief verschillende leerstof kunnen instuderen én ontdekken ze welke aanpak hun voorkeur geniet.

We geven je ter inspiratie alvast enkele studietips uit onze goochelhoed mee

De tekst van de Zonsverduistering of zonneclips kan je terugvinden via Zonsverduistering of zoneclips | Rijke Teksten
Ben je benieuwd hoe je aan de slag kunt gaan met rijke teksten en begrijpend lezen in de klas? Ontdek het in de e-course 'Begrijpende leesstrategieën'.